|
1. แก้ว
Murraya paniculata (Linn.) Jack
RUTACEAE
ชื่ออื่น
ตะไหลแก้ว จ๊าพริก
|
|
รูปลักษณะ
ไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก
สูงได้ถึง 5 เมตร
ใบประกอบแบบขนนกชนิดที่มีใบยอด
1 ใบ
ใบย่อยมี 7-9 ใบ ใบย่อยยาว
กว้าง 1-1.5 ซม.
ดอกออกเป็นช่อสั้นๆ
ที่ปลายกิ่ง
ดอกสีขาวมี 5 กลีบ หอม
ผลรี
รูปไข่
ผลสุก สีแดง
ออกดอกตลอดปี
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
ใบ - ใช้เป็นยาขับพยาธิตัวตืด
เคี้ยวอมแก้ปวดฟัน
แก้บิด
และท้องเสีย
|
|
2. ทับทิม
Pomegranate
Punica granatum Linn.
PUNICACEAE
ชื่ออื่น
พิลา
พิลาขาว
มะก่องแก้ว มะเก๊าะ
|
|
รูปลักษณะ
ไม้พุ่ม
สูง 2 - 5 เมตร
กิ่งเล็กๆ
มักเปลี่ยนเป็นหนามแหลม
ใบเดี่ยว
เรียงตรงข้าม
รูปวงรีแกมขอบขนาน
กว้าง 1 - 2 ซม. ยาว 4 - 6 ซม.
ใบอ่อนมีสีแดง
ดอกเดี่ยว
หรือช่อ 2 - 5 ดอก
ออกที่ซอกใบและปลายยอด
กลีบดอกสีส้มแดง
ร่วงง่าย
กลีบเลี้ยงหนาแข็ง
สีส้ม แกมเหลือง
ผลเป็นผลสด
รูปกลม
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
เปลือกผล - ใช้เปลือกผลแก่ตากแห้ง
รักษาอาการท้องร่วง
ขนาดที่ใช้คือ
เปลือกผลแห้ง
ประมาณ 1 ใน 4 ผล
ฝนหับน้ำให้ข้นๆ
กินวันละ 1 - 2 ครั้ง
การกินขนาดสูงอาจเป็นอันตรายได้
นอกจากนี้ ใช้ฝนกับน้ำทาแก้น้ำกัดเท้า
พบว่ามีสารแทนนิน
และกรดแทนนิกซึ่งช่วยฝาดสมาน
เปลือกราก, เปลือกต้น - มีสาร pelletierine และ isopelletierine ซึ่งเป็นพิษจึงไม่ควรใช้
|
|
3. มะเกลือ
EbonyTree
Diospyros mollis Gagnep.
EBENACEAE
ชื่ออื่น
ผีเผา
มักเกลือ
|
|
รูปลักษณะ
ไม้ยืนต้น
สูงได้ถึง 30 เมตร
ใบเดี่ยว
เรียงสลับรูปไข่
หรือรูปไข่แกมขอบขนาน
กว้าง 2-3 ซม. ยาว 4-7 ซม.
สีเขียวเข้ม
เมื่อแห้งสีดำ
ดอกออกที่ซอกใบ
แยกเพศ อยู่คนละต้น
ดอกตัวผู้ออกเป็นช่อสั้นๆ
ประมาณ 3 ดอก
ดอกตัวเมียเป็นดอกเดี่ยว
กลีบดอกสีเหลือง
ผลสด
รูปกลมเกลี้ยง
ผลดิบสีเขียว
ผลสุกสีดำ มีกลีบเลี้ยง
4 กลีบ
ติดอยู่ที่ขั้วผล
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
ผลดิบสด - ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิได้หลายชนิด
ถ่ายพยาธิปากขอได้ดีที่สุด
เด็กอายุ 10 ปีใช้ 10 ผล
ผู้ที่อายุมากกว่า
10 ปี ให้เพิ่มจำนวนขึ้น
1 ผลต่อ 1 ปี
แต่สูงสุดไม่เกิน
25 ผล
คือผู้ที่อายุ
25 ปีขึ้นไปกิน
25 ผลเท่านั้น
ล้างให้สะอาด
ตำพอแหลก
กรองเอาเฉพาะน้ำผสมหัวกะทิ
2 ช้อนชาต่อมะเกลือ
1 ผล
กินครั้งเดียวให้หมดตอนเช้ามืด
ก่อนอาหาร 3 ชั่วโมง หลังจากนี้
3 ชั่วโมง
ถ้าไม่ถ่ายให้กินยาระบายดีเกลือ
โดยใช้ผงดีเกลือ
2 ช้อนโต๊ะ ละลายน้ำ
ประมาณครึ่งแก้ว
เพื่อถ่ายพยาธิ
และตัวยาที่เหลือออกมา
สารที่มีฤทธิ์คือ diospyrol diglucoside
ข้อควรระวัง
ผู้ที่ห้ามใช้มะเกลือได้แก่
เด็กอายุต่ำกว่า
10 ปี
หญิงมีครรภ์
หรือหลังคลอดไม่เกิน
6 สัปดาห์
ผู้ที่เป็นโรคกระเพาะอาหาร
หรือมีอาการปวดท้อง
ถ่ายอุจจาระผิดปกติบ่อยๆ
และผู้ที่กำลังเป็นไข้
ในการเตรียมยาต้องใช้ผลดิบสด
เตรียมแล้วกินทันที
ไม่ควรเตรียมยาครั้งละมากๆ
ใช้เครื่องบดไฟฟ้า
จะทำให้ละเอียดมาก
มีตัวยาออกมามากเกินไป
ข้อควรระวัง
เคยมีรายงานว่าถ้ากินยามะเกลือขนาดสูงกว่าที่ระบุไว้
หรือเตรียมไว้นาน
สารสำคัญจะเปลี่ยนเป็นสารพิษชื่อ
diospyrol ทำให้จอรับภาพ
และประสาทตาอักเสบ
อาจตาบอดได้
|
|
4. มะเฟือง
Carambola
Averrhoa carambola Linn.
AVERRHOACEAE
|
|
รูปลักษณะ
ไม้ยืนต้น
สูง 3-5 เมตร
ใบประกอบแบบขนนก
เรียงสลับใบย่อยรูปขอบขนานแกมใบหอก
กว้าง 22-3.5 ซม. ยาว 3-9 ซม.
ดอกช่อ
ออกที่ซอกใบ
ดอกย่อยขนาดเล็ก
กลีบดอกสีชมพูแกมม่วง
ผลเป็นผลสด
อวบน้ำ ยาว 7-14
ซม.
มีสันโดยรอบ
5 สัน
ผลดิบสีเขียว
ผลสุกสีเหลือง
มีรสเปรี้ยวอมหวาน
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
ดอก - ใช้เป็นยาขับพยาธิ
ใบและราก - แก้ไข้
ผล - ขับเสมหะ
ขับปัสสาวะ
ขับเลือดเสีย
|
|
5. มะหาด
Artocarpus lakoocha Roxb.
MORACEAE
ชื่ออื่น
หาด ขนุนป่า มะหาดใบใหญ่
|
|
รูปลักษณะ
ไม้ยึนต้น
สูงประมาณ 30 เมตร
ทรงพุ่มแผ่กว้าง
ใบ เดี่ยว
เรียงสลับรูปขอบขนาน
หรือรูปวงรี
กว้าง 8-10 ซม. ยาว 10-12 ซม.
หลังใบเป็นมันสีเขียวเข้ม
ท้องใบสาก
ดอกช่อ
ออกที่ซอกใบ
ค่อนข้างกลม
ก้านสั้น แยกเพศ
อยู่บนต้นเดียวกัน
ผล เป็นผลรวม
สีเหลือง
ผิวขรุขระ
มีขนนุ่น
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
นำเนื้อไม้มาเคี่ยวกับน้ำ
กรองเนื้อไม้ออก
บีบน้ำออกให้แห้ง
จะได้ผงสีนวลจับกันเป็นก้อน
ย่างไฟให้เหลือง
เรียกว่า
ปวกหาด ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิเส้นด้าย
พยาธิไส้เดือน
และพยาธิตัวตืด
สารที่ออกฤทธิ์คือ 2,4,3',5' -tetrahydroxystibene ละลายผงปวกหาดจำนวน
3 กรัม
ในน้ำเย็น ดื่มช่วงเช้ามืด
ก่อนอาหาร
หลังจากนั้น
2 ชั่วโมง
ให้กินยาถ่าย
เช่น
ดีเกลือ เพื่อถ่ายตัวพยาธิ
|
|
6. เล็บมือนาง
Rangoon Creeper
Quisqualis indica Linn.
COMBRETACEAE
ชื่ออื่น
จะมั่ง จ๊ามั่ง
มะจีมั่ง
|
|
รูปลักษณะ
ไม้เถา
เนื้อแข็ง ต้นแก่มักมีกิ่งที่เปลี่ยนเป็นหนาม
ใบเดี่ยว
เรียงตรงข้าม
รูปวงรี หรือรูปไข่แกมขอบขนาน
กว้าง 5 - 8 ซม. ยาว 10 - 16 ซม.
ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่งและซอกใบ
บริเวณปลายกิ่ง
กลีบดอกสีแดง
โคนกลีบเลี้ยงเป็นหลอดเรียวยาว
สีเขียว
ผลแห้ง
รูปกระสวย
มีเปลือกแข็งสีน้ำตาลเข้ม
มีสันตามยาว
5 สัน
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
เนื้อในเมล็ดแห้ง - ใช้เป็นยาขับพยาธิไส้เดือน
สำหรับเด็ก
กินครั้งละ 2 - 3 เมล็ด
และผู้ใหญ่ครั้งละ
4 - 5 เมล็ด
โดยนำมาป่นเป็นผง
ผสมกับน้ำผึ้ง
ปั้นเป็นยาลูกกลอน
หรือต้มเอาน้ำดื่ม
หรือทอดกับไข่กินก็ได้
สารที่มีฤทธิ์ขับพยาธิ
เป็นกรดอะมิโน
ชื่อกรด quisqualic
|
|
7. สะแกนา
Combretum quadrangulare Kurz
COMBRETAEAE
ชื่ออื่น
แก ขอนแข้
จองแข้ แพ่ง สะแก
|
|
รูปลักษณะ
ไม้ยืนต้น
สูง 5 - 10 เมตร
กิ่งอ่อนเป็นรูปเหลี่ยม
ใบเดี่ยว
เรียงตรงข้าม
รูปวงรี หรือรูปไข่กลับ
กว้าง 3 - 8 ซม. ยาว 6 - 15 ซม.
ดอกช่อ
ออกที่ซอกใบ
และปลาดยอด
ดอกย่อยมีขนาดเล็ก
กลีบดอกสีขาว
ผลแห้ง
มี 4 ครีบ เมล็ดสีน้ำตาลแดง
รูปกระสวย
มี 4 สันตามยาว
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
เมล็ดแก่ - ใช้ขับพยาธิไส้เดือน
และพยาธิเส้นด้ายในเด็ก
โดยใช้ขนาด 1 ช้อนคาว
หรือ 3 กรัม ตำผสมกับไข่ทอดกินครั้งเดียว
ขณะท้องว่าง
|
